Financiële samenvatting

Meerjarenperspectief Kadernota 2023
In onderstaand schema is de cijfermatige weergave opgenomen van de Kadernota 2023 inclusief de 1 ^e tussenrapportage 2022 met de bijbehorende besluitvorming. Dit is de financiële uitgangssituatie aan het begin van het begrotingsproces. De Kadernota liet een positief meerjarig beeld zien van € 13.000, € 19.000, € 100.000 en € 64.000 in de jaren 2023 tot en met 2026.

Voorstellen Kadernota 2023 in de Primitieve begroting als vertrekpunt
Normaal worden alle bijstellingen, die in de Kadernota nog als voorstel worden gepresenteerd, na de besluitvorming cijfermatig nu ook vertaald in deze (primitieve) begroting. Echter in de Kadernota 2023 zijn geen voorstellen met financiële consequenties opgenomen.

Begrotingsvoorstellen voor het meerjarenperspectief 2023-2026
In de kadernota zijn net zoals andere jaren de uitgangspunten vastgelegd, die leidend zijn voor de totstandkoming van de primitieve begroting. Dit leidt tot mutaties in de loon- en prijsontwikkeling, in de kapitaallasten en overige technische mutaties, die de basis vormen voor de primitieve begroting. Deze primitieve begroting vormt vervolgens het vertrekpunt voor de integrale voorstellen voor voorstellen van nieuw beleid, bijstellingen van bestaand beleid, mutaties in het gemeentefonds en een geactualiseerd dekkingsplan 2022.
De mutaties, die verwerkt zitten in genoemde primitieve begroting als vertrekpunt worden hier kort toegelicht en komen niet meer afzonderlijk terug bij de programma's.
Loon- en prijsontwikkeling : De vertaling van de indexeringen uit de kadernota voor de loon- en prijsontwikkeling op de verschillende budgetten leiden per saldo tot geen bijstelling ten opzichte van de raming.
Kapitaallasten : De geactualiseerde investeringen ongewijzigd beleid laten een behoorlijke bijstelling zien ten opzichte van de ramingen, onder andere door vertraging in de uitvoering van de investeringskredieten. Per saldo is er meerjarig sprake op dit onderdeel van voordelige bijstellingen van € 197.000 in 2023, € 169.000 in 2024, € 163.000 in 2025 en € 150.000 in 2026.
Overige technische mutaties : Dit vormt een verzameling van verschillende kleinere bijstellingen en afrondingen.  

In het navolgende overzicht zijn deze mutaties, die verwerkt zijn in de primitieve begroting, schematisch en cijfermatig weergegeven. Daarbij zijn ook de voorstellen, die in deze begroting 2023 ter besluitvorming voorliggen, weergegeven. Dit betreft voorstellen voor nieuw beleid, bijstellingen op bestaand beleid, mutaties in het gemeentefonds en het dekkingsplan van deze begroting 2023. In deze financiële samenvatting wordt in één oogopslag weergegeven wat de (financiële) consequenties zijn van de integrale afweging van alle keuzen en voorstellen in deze begroting. Deze zullen vervolgens op hoofdlijnen worden toegelicht. Voor een uitgebreide toelichting per voorstel wordt verwezen naar de programma's.  

Het college presenteert hierbij een sluitende meerjarenbegroting met voordelige saldi van € 401.000 in 2023, € 536.000 in 2024, € 858.000 in 2025 en € 17.000 in 2026.
Het totaal van de begrote uitgaven in 2023 bedraagt € 69,0 miljoen en van de begrote inkomsten € 69,4 miljoen (en dus een positief saldo van € 401.000 in 2023). Een begroting met een positief resultaat, om ook de komende jaren samen toekomstbestendig verder te gaan.

Het overzicht laat zien dat de meerjarenbegroting ook structureel sluitend is, inclusief én exclusief incidentele effecten. De structureel positieve begrotingssaldi zijn € 1,5 miljoen in 2023, € 2,2 miljoen in 2024, € 2,5 miljoen in 2025 en € 17.000 in 2026. De incidentele baten en lasten staan gespecificeerd in het overzicht van incidentele baten en lasten . Voor provinciaal toezicht is de meerjarenbegroting exclusief de incidentele baten en lasten leidend in hun oordeel van de begrotingsstukken. In dat licht moeten incidentele baten en lasten altijd afzonderlijk zichtbaar worden gemaakt.

Voorstellen tot het beschikbaar stellen van middelen voor nieuw beleid
In het eerdere samenvattend overzicht waren alle voorstellen van nieuw beleid tezamen als één regel opgenomen. De specificatie is in de navolgende tabel opgenomen, waarvoor voor de toelichting wordt verwezen naar de afzonderlijke programma's. Daar waar bedragen met alleen maar nullen worden weergegeven, staat hier dekking binnen een bestaande begrotingspost of reserve tegenover.

Het college kiest in deze begroting in de voorstellen voor nieuw beleid om verder te investeren in de biodiversiteit, de accommodaties en leefbaarheid van de kernen, de sociale vangnetten voor mensen die het nodig hebben en in de verduurzaming van ons groen en vastgoed. Daarnaast anticipeert het college in deze begroting op de hoge inflatie, waar de gemeente als opdrachtgever van werken, maar ook onze gesubsidieerde instellingen en andere partners, mee te maken hebben. Ook hiervoor reserveren we als voorstel voor nieuw beleid extra middelen voor in deze begroting.

Voorstellen tot bijstellingen van bestaand beleid
In het eerdere samenvattend overzicht waren alle bijstellingen van bestaand beleid tezamen als één regel opgenomen. De specificatie is in de navolgende tabel opgenomen, waarvoor voor de toelichting wordt verwezen naar de afzonderlijke programma's of de paragraaf bedrijfsvoering (voor toelichting op investeringen in de ambtelijke organisatie). Daar waar bedragen (met alleen maar nullen worden weergegeven, staat hier dekking binnen een bestaande begrotingspost of reserve tegenover.

Om het voorzieningenniveau en de huidige dienstverlening op dezelfde kwaliteit naar de toekomst toe te kunnen behouden zijn continu investeringen en onderhoud nodig. Dit vraagt onder meer investeringen in de ambtelijke organisatie, bijstellingen van (onderhouds- en krediet)bedragen en vervangingsinvesteringen. Om alle opgaven en ontwikkelingen te kunnen uitvoeren hebben we een toekomstbestendige ambtelijke organisatie nodig, waar het college ook extra middelen voor vrij maken in deze begroting als onderdeel van actualisatie bestaand beleid.

Bijstellingen van het gemeentefonds
In het eerdere samenvattend overzicht waren de mutaties in het gemeentefonds als één regel opgenomen. De specificatie van de bijstellingen als gevolg van de twee circulaires is in de navolgende tabel opgenomen, waarvoor voor een uitgebreidere toelichting wordt verwezen naar programma 6.

Er zijn veel onzekere factoren voor de jaren 2026 en verder met betrekking tot de algemene uitkering. Het Rijk heeft via de Septembercirculaire 2022 eenmalig € 1 miljard toegevoegd aan het gemeentefonds om de gemeenten te compenseren voor 2026. Hierdoor ontstaat er een behoorlijke positieve bijstelling in datzelfde jaar. De provincie heeft zeer recent aangegeven dat we dit eenmalige bedrag mogen beschouwen als structureel voor onze meerjarenbegroting. Dit met name vanwege het feit dat de inschatting wordt gemaakt (en onderschreven wordt door de VNG en het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties) dat de omvang van het inkomstenniveau van gemeenten minimaal zo hoog zal zijn als het niveau van 2026. Voorwaarde voor de provincie is dat wel (het moment van) meenemen van de raming van de Septembercirculaire op consistente wijze geschiedt. Aangezien ons beleid is om altijd de meest recente gegevens van de algemene uitkering in onze instrumenten van planning en control te verwerken, zijn ook alle bekende effecten uit deze Septembercirculaire 2022 verwerkt. Het jaar 2026 is, net zoals andere jaren, daarmee ook het richtjaar voor onze structureel sluitende begroting, inclusief alle effecten van de circulaires. Inmiddels is er bijvoorbeeld een foutieve berekening naar voren gekomen in de Septembercirculaire 2022 met een structureel nadelig effect van € 240.000, die in de Decembercirculaire 2022 gecorrigeerd zal worden. Ook deze is -in het licht van consistent beleid- nu al in de begroting verwerkt.
Zoals gezegd zijn er vanuit de algemene uitkering positieve (structurele) bijstellingen op basis van de Septembercirculaire 2022. Dat neemt niet weg dat vooralsnog voor de jaren 2027 en verder de nodige risico's en onzekerheden blijven bestaan. De verwachting is dat hier de komende periode meer duidelijkheid over zal komen vanuit het Rijk. Deze informatie zal dan in de nieuwe kadernota's of begrotingen worden betrokken, zodat blijvend solide en sluitende structurele meerjarenbegrotingen worden gepresenteerd voor onze gemeente.

Bijstelling dekkingsplan
In het eerdere samenvattend overzicht waren de bijstellingen van het dekkingsplan tezamen als één regel opgenomen. De specificatie is in de navolgende tabel opgenomen, waarvoor voor de toelichting wordt verwezen naar de afzonderlijke programma's.

In de Kadernota 2023 is als inflatiecorrectie 1,6% gehanteerd, waarop in eerste instantie de opbrengst van de onroerende zaakbelastingen meerjarig is bijgesteld met 0,1%. In de eerdere begroting was namelijk uitgegaan van een inflatie van 1,5% voor de jaren 2023 tot en met 2025. Door de raad is vorig jaar een amendement aangenomen dat stijging van de opbrengst van de onroerende zaakbelastingen gelijke tred moet houden met de inflatiecorrectie. Duidelijk is dat de inflatie op dit moment hoger is dan 1,6%, waar we voor de uitgaven ook een stelpost voor nadere compensatie opnemen in de begroting 2023. In de Septembercirculaire 2022 wordt de inflatie becijferd op 4,12%. Gegeven de bijzondere tijd van deze hogere inflatie wordt voorgesteld om in lijn met het amendement ook de opbrengst van de onroerende zaakbelastingen te laten stijgen van 1,6% naar 4,12% als inflatiecorrectie. Dit percentage van 4,12% is het meest actuele cijfer op basis van de Septembercirculaire en betreft dus een bijstelling van het eerder gepresenteerde percentage van 1,6% uit de Kadernota 2023 op basis van de Macro Economische Verkenningen (MEV)). In onderstaand overzicht zijn in twee regels de twee genoemde stappen (stijging van 0,1% van 1,5% naar 1,6% weergegeven en vervolgens van 1,6% naar 4,12%). De totale voorgestelde stijging van de onroerende zaakbelastingen betreft 4,12% in lijn met het aangenomen amendement van de raad om deze opbrengst enkel te verhogen met de inflatiecorrectie.
Daarnaast wordt voorgesteld om een tweetal andere posten, die als ruimte gereserveerd waren in de begroting voor het risico van de herijking van het gemeentefonds en voor nieuw beleid, vrij te laten vallen.

Reservepositie
De reservepositie, die naar voren komt na verwerking van alle voorstellen, is onverminderd stevig en solide, zoals uit bijgevoegd verloop van de algemene reserve en de overige bestemmingsreserves naar voren komt. Zie voor een nadere toelichting de paragraaf 2 ' Weerstandsvermogen en risicobeheersing ' uit deze begroting 2023.

Samenvattend kan gesteld worden dat onze gemeente met deze structureel sluitende begroting, stevige reservepositie en veel duurzame en toekomstbestendige investeringen wederom een solide basis heeft voor de opgaven en ontwikkelingen waar we voor staan.